Promocja to działania, bez których harcerstwo jako ruch, idea może się obejść. Nie wpływają one na pracę wychowawczą i jej skuteczność. Jeśli miałabym celować w motywację i to, dlaczego to robimy, to w tej chwili zakładam, że większość osób zajmujących się promocją i jej składowymi podejmuje się tego, ponieważ w tych tematach chce się sprawdzić, szkolić, mieć możliwość rozwoju (sama właśnie w harcerstwie stawiałam pierwsze kroki związane z promocją, próbując pracować na prostych stronach internetowych). Na drugim miejscu postawiłabym chęć w pozyskiwania nowych członków czy środków na działalność.
CEL PROMOCJI: POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NA DZIAŁALNOŚĆ (przykładowo: współpraca z miastem/gminą, praca z rodzicami)
Od dłuższego czasu w harcerstwie mówi się o tym, by nasi partnerzy nas szanowali. By nie traktowali nas jako instytucję do wypełniania czasu czy też obsługi uroczystości. Prawda, bo nie od tego jesteśmy. Ale w przypadku takich partnerów, którzy będą zmienni (inne osoby na stanowiskach w urzędzie miasta, rodzice nowych dzieci) wciąż należałoby pokazywać, czym się zajmujemy. Wychowywaniem? Nie. Wspieraniem w wychowywaniu*. Duża różnica, prawda? Dokładność używanych słów, z pełną świadomością ich znaczeń, jest kluczem do tego, czego od nas wymagają partnerzy, którzy nam coś dają. Tylko wtedy po harcersku możemy spełnić w pewien sposób daną obietnicę, a sami nie czuć się wykorzystani.
CEL PROMOCJI: POZYSKIWANIE NOWYCH CZŁONKÓW (nabór, czyli promocja wśród naszej grupy docelowej)
Nie każde dziecko, nawet przy naszej najlepszej działalności, chce być harcerzem. Po prostu. I odchodzi. Harcerstwo to ruch młodych, którzy chcą być lepsi. A nie każdy chce. Świadomie czy podświadomie. Więc nie zawsze zagrzeje u nas miejsce. Zdarza się również, że cały zastęp odchodzi do kolejnej drużyny. Więc mamy moce przerobowe, by pracować z następnymi wychowankami.
W takim momencie podejmujemy decyzję o naborze. Tutaj w takim samym stopniu przyda się wcześniej wspomniane odpowiednie używanie słów. Zwracając się do młodych ludzi, jeśli oferujemy im przygodę – zapewnijmy ją. Jeśli oferujemy poznawanie nowych przyjaciół – stwórzmy warunki do realizacji bliskich relacji.
Koniecznym jednak jest zauważenie, że to, co oferujemy w trakcie naboru, to nie nasz program wychowawczy, a program w znaczeniu form pracy. Nasza grupa docelowa dopiero gdzieś pomiędzy 15 a 17 rokiem życia już świadomie powinna chcieć pracować nad sobą i tym właśnie możemy ich zachęcić – bo jest to oferta unikalna.
CEL PROMOCJI: PROMOCJA HARCERSTWA (wszelkie kampanie skierowane na zewnątrz i wewnątrz, poprawianie wewnętrznego wizerunku)
Tutaj szczególnie w odróżnieniu od pozostałych dwóch grup docelowych i działań z nimi związanych pojawia się misz-masz celów, przez które podejmujemy działania. Ale zastanawiając się dłużej – pięćdziesięciolecie środowiska, uroczystości związane z patronem czy festyn na osiedlu – tak naprawdę można sprowadzić do bardzo podobnej intencji. Chcemy pokazać coś na zewnątrz (i tu mamy do czynienia z wyżej wymienionymi grupami docelowymi) lub wewnątrz.
Promocja wewnętrzna.
Potrzeba przekazania informacji czy wzmocnienia świadomości tego, co uważamy za ważne. Tutaj balansowanie na granicy działań organizacyjnych a metodycznych jest najbardziej ryzykowne.
Pierwszą sprawą jest wyważenie opłacalności podejmowanych działań. Musimy wciąż pamiętać o tym, że jesteśmy organizacją o bardzo konkretnej misji i o tym nie wolno zapominać. Natomiast jeśli w swoich kalkulacjach stwierdzimy, że działania promocyjne i ich koszty (czas, pieniądze) opłacają się, bo będą miały wpływu na polepszenie skuteczności wychowawczej – super! Jeśli nie – to może warto poświęcić czas na inne działania, np. wzmocnienie działania zastępów.
Promocja zewnętrzna.
Ciekawym przykładem mogą być wydarzenia z sierpnia związane z podjętą przez wielkopolskich harcerzy SŁUŻBĄ po tragicznych wydarzeniach po ogromnej burzy 11 sierpnia. Przeprowadzone zbiórki, organizacja pomocy przy sprzątaniu, szukanie środków budowlanych to piękne inicjatywy bardzo silnie definiowane przez pojęcie służby. Patrząc jednak z punktu widzenia osoby niezwiązanej z harcerstwem wizerunek harcerzy ukazuje się jako osób reagujących w sytuacjach kryzysowych. Z jednej strony – dobrze, że o harcerzach można mieć lepsze i szersze wyobrażenie niż jako o osobach zbierających szyszki. Z drugiej – zadania wykonywane przez harcerzy w tym konkretnym przypadku to zadanie państwa jako instytucji.** Dodatkowo służba definiowana w interpretacji kilku punktów prawa harcerskiego mówi o ciągłym szukaniu potrzeb u drugiego człowieka. Ciągłość ta realizuje się głównie poza trudnymi sytuacjami jakimi jest np. klęska żywiołowa. To oczy szeroko otwarte, a przykładami może być: umycie okien starszej sąsiadce, telefon do dawno nie widzianych dziadków, zgłoszenie nierównego chodnika przeszkadzającego niepełnosprawnej osobie, zainteresowanie się zaśmieconym parkiem w okolicy, zrobienie zakupów choremu… Proste sytuacje, gdzie reakcja jest potrzebna. Reakcja ta w definicji harcerstwa jest właśnie służbą rozumianą jako służba społeczeństwu (ogółowi) i drugiemu człowiekowi (bliźniemu). To ona realizuje WOSM-owe Better World, do którego dążymy. Znów ważnym okazuje się zdefiniowanie przez nas samych pojęć i elementów harcerstwa. Uzyskamy dzięki temu inny efekt.
CECHA PROMOCJI
Natomiast decydując się na działania promocyjne, również musimy pamiętać, że skoro jesteśmy w harcerstwie, to i działania muszą być harcerskie. Nie oznacza to jednak, że ma być ognisko, konkretny utwór muzyczny grany na gitarze czy namiot typu 10-tka. To metodyczność działań warto rozumieć pod przymiotnikiem harcerski.
Podczas działań zadaj sobie pytania (są one związane z działaniem metody harcerskiej w pracy z innymi instruktorami).
- Czy praca nad promocją odbywa się w grupie? Czy odbywa się to w sposób demokratyczny? Czy pomysły wychodzą od członków grupy? / SYSTEM MAŁYCH GRUP
- Czy działania odbywają się zgodnie z PiPH? Przykładowo – czy nie wpływamy za mocno na środowisko, mając możliwość przeprowadzenia działań bardziej ekologicznie? Czy harcerze uczą się działać w ramach obranych przez harcerstwo wartości? PRAWO i PRZYRZECZENIE HARCERSKIE
- Czy działanie w naturalny sposób wypływa z ich potrzeb (rozwoju, konfrontacji pomysłów, sprawdzenia się, podjęcia – nie powierzenia – odpowiedzialności)? Czy osoby wykonujące pracę uczą się nowych umiejętności, wiedzy? / UCZENIE W DZIAŁANIU
- Czy podejmowane działania mają wpływ na postawy osób je wykonujących? Czy zmienią ich postrzeganie świata? Czy kształtują charakter? Czy kształtują w obszarach, w których akurat kadra widzi braki np. braterstwo? / STALE DOSKONALONY I STYMULUJĄCY PROGRAM
Czy nasze działania promocyjne idą w tych kierunkach? Czy zawsze myślimy o wychowaniu, podejmując działania organizacyjne? Nie zawsze. Czasami zdarza się w ferworze walki zapomnieć o celu, jaki nam przyświecał i idea promocji przysłania powody za nią stojące. Z drugiej strony nie możemy się jej bać, zakładając, że to niemetodyczne, bo każde podejmowane działanie również w ramach struktur stowarzyszenia może być miejscem nauki harcerzy o tym, jak po harcersku właśnie można wykonać każde działanie. Jeśli w trakcie działań promocyjnych nie zapomnimy o tym, że nie jesteśmy profesjonalistami od marketingu (i według mnie nie powinniśmy być), a będziemy pamiętać, że przez takie działania możemy również wspomóc kształtowanie charakteru – to oby promocji było jak najwięcej!
hm. Anna Pospieszna
* Badania dr Sławka Postka wskazują, że wartości harcerzy i nie-harcerzy są prawie takie same (na granicy błędu). Natomiast motywacje podejmowanych działań prowadzą do wniosków, że mamy jako harcerstwo wpływ. Źródło: http://hib.zhp.pl/projekty-badawcze/wartosci-liderow-harcerskich.
** Absolutnie nie sugeruję, że podjęte służby na rzecz poszkodowanych są niepotrzebne czy nieharcerskie. Są bardzo ważne, bo pomoc jest potrzebna, a tak rozumiana służba to forma pracy, którą mamy w harcerstwie.
